Ένα κριτικό καδράρισμα για την Σονάτα του Σεληνόφωτος με αφορμή την ερμηνευτική της απόδοση στο Ωδείο της Νικόπολης. 

του Δρ. Κοσμά Κοψάρη-κριτικού

Με αφορμή την επικείμενη ερμηνευτική απόδοση του σκηνικού μονολόγου της Σονάτας του Σεληνόφωτος από την εξαίσια ηθοποιό Όλια Λαζαρίδου, θα ήθελα να πω κάποιο πράγματα κατατοπιστικά για το κοινό σε σχέση με αυτό το έργο. Αρχικά, το περιεχόμενο του ποιήματος δεν είναι τόσο ερωτικό όσο φαίνεται, ούτε έχει σχέση με την ερωτική απώθηση, διότι αυτό επιτάσσουν οι κοινωνικοί κανόνες για μια γυναίκα της αστικής κοινωνίας με καλούς τρόπους ανατροφής. Αντίθετα, είναι καθαρά κοινωνικό-πολιτικό έργο και έτσι πρέπει να κατανοηθεί. Δείχνει το άνοιγμα του ιδεολογικού ορίζοντα του δημιουργού και την απόλυτη πίστη του στην εργατική τάξη.

 Ο νέος που ακούει τον παραληρηματικό μονόλογο της γυναίκας είναι ελεύθερος από την αστική καταπίεση. Πιστεύει στο κοινωνικό όραμα της αλλαγής. Το 1956 που γράφτηκε δεν είναι μια τυχαία ημερομηνία για τον ποιητή. Είχε τα τραυματικά βιώματα της εξορίας, του εμφύλιου, ενώ ο ψυχρός πόλεμος ήταν ήδη γεγονός. Προηγήθηκε η αποκαθήλωση της προσωπολατρίας  του Στάλιν πράγμα που έδινε μια ευρύτερη οπτική στον Ρίτσο και μεγαλύτερη ευλυγισία σε σχέση με το ορθόδοξο μαρξιστικό δόγμα. 

Η γυναίκα με τα μαύρα εκφράζει την αστική υποκρισία και τον καθωσπρεπισμό που απέτυχε, τον άνθρωπο που εγκλωβίστηκε σε μια εξωπραγματική εικόνα για την κοινωνική πραγματικότητα όσο και για τον εαυτό του. Η σονάτα του σεληνόφωτος που ακούγεται την ώρα που μιλάει η γυναίκα δίνει ένα ακόμη πένθιμο τόνο στην κλειστή ατμόσφαιρα. Εκείνη ανήκει στο παρελθόν, ο νέος στο μέλλον. Η εργατιά είναι το μέλλον, η συνεργασία, η κοινωνική αλληλεγγύη.

 Η γυναίκα με τα μαύρα δεν μπορεί να ξεπεράσει τον κόσμο της και για ένα ακόμη λόγο, που δεν τον έχει αναλύσει ποτέ η έως τώρα κριτική: γιατί, θέλει να πει ο ποιητής, η κυρίαρχη τάξη δεν πίστευε ποτέ ότι το προλεταριάτο θα έχει την δυνατότητα να βγει από το πεπρωμένο που οι αστοί του έχουν καθορίσει. Να, όμως, που τα πράγματα αλλάζουν, όπως και η ιστορική μοίρα. Η γυναίκα με τα μαύρα θα παραμείνει έρμαιο ενός αποτυχημένου ιδεολογικά κόσμου, ο νέος θα σωθεί γιατί δεν κοίταζε ποτέ εγωιστικά τον κόσμο, αλλά τον έβλεπε ως μέρος ενός συνόλου. Η αισθαντική φωνή της Λαζαρίδου και η υποκριτική της δεξιοτεχνία θα σάς αποδώσουν στο έπακρο τις εσωτερικές ίνες της γυναίκας με τα μαύρα. Απολαύστε την παράσταση.